Page 113 - saranuklom2 e-book
P. 113
สารานุกรมโคราชศึกษา ๒
Encyclopedia of Korat Study 2
ร�ชสันตติวงศ์ต�มระบบอ�ญ�สี่ของล�ว โดยอยู่ในลำ�ดับที่ ๓ นับจ�กพระเชษฐ�สู่พระอนุช�
เจ้�อนุวงศ์มีพระน�มโดยสมบูรณ์ (วิกิพีเดีย ส�ร�นุกรมเสรี, ๒๕๖๑) ว่� “สมเด็จบรมบพิตร
พระมห�ขัติยธิเบศไชยเชษฐ� ช�ติสุริยวงศ์ องค์เอกอัครธิบดินทรบรมมห�ธิปติร�ช�ธิร�ช
มห�จักรพรรดิ์ภูมินทรมห�ธิปตนส�กลไตรภูวน�ถ ช�ติพะโต วิสุทธิมกุตส�พ�ร�ทิปุลอตุลยโพธิ
สัตว์ขัติยพุทธังกุโลตรนมห�โสพัสสันโต คัดชลักขรัตถร�ชบุรีสีทัมม�ธิร�ช บรมน�ถบรมบพิตร”
ห�กกล่�วถึงคว�มสัมพันธ์ระหว่�งเจ้�อนุวงศ์แห่งร�ชอ�ณ�จักรเวียงจันทน์กับ
กรุงรัตนโกสินทร์หรือร�ชอ�ณ�จักรสย�ม โดยเฉพ�ะกับพระบ�ทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้�
จุฬ�โลกมห�ร�ช รัชก�ลที่ ๑ และพระบ�ทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้�นภ�ลัย รัชก�ลที่ ๒ แห่ง
ร�ชวงศ์จักรีแล้ว ย่อมเป็นไปอย่�งสนิทสนมแนบแน่นและเป็นคว�มสัมพันธ์ในเชิงเครือญ�ติ
เนื่องจ�กเจ้�จอมเจ้�หญิงคำ�แว่น หรือเจ้�จอมแว่น ซึ่งมักมีคนเรียกกันว่�เจ้�คุณเสือ และ
เจ้�จอมม�รด�คำ�สุกหรือทองสุก พระร�ชนัดด�ทั้งสองของเจ้�อนุวงศ์ ก็ทรงมีฐ�นันดรศักดิ์เป็น
เจ้�จอมหรือเป็นพระสนมเอกและเป็นพระสนมในพระบ�ทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้�
จุฬ�โลกมห�ร�ช รัชก�ลที่ ๑ นอกจ�กนั้นพระร�ชธิด�ของเจ้�จอมม�รด�เจ้�หญิงคำ�สุกหรือ
ทองสุกที่มีชื่อเสียงคือสมเด็จพระเจ้�บรมวงศ์เธอ เจ้�ฟ้�หญิงกุณฑลทิพยวดี หรือ
พระจ้�ลูกเธอพระองค์เจ้�หญิงจันทบุรี ก็ทรงเป็นพระอัครมเหสีฝ่�ยซ้�ยในพระบ�ทสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้�นภ�ลัย รัชก�ลที่ ๒
อีกส่วนหนึ่ง ด้วยในลักษณะคว�มสัมพันธ์เชิงเครือญ�ติอันแนบแน่นนี้ พลตรีหม่อม
ร�ชวงศ์คึกฤทธิ์ ปร�โมช (๒๕๓๘ : ๘-๑๒) ก็ได้เขียนเล่�สนับสนุนไว้ในบทคว�มเรื่องโครง
กระดูกในตู้ มีส�ระสำ�คัญว่�เมื่อท่�นได้ม�เขียนเรื่องร�วเกี่ยวกับส�แหรกข้�งแม่หรือเครือ
ญ�ติฝ่�ยข้�งแม่แล้ว จึงได้รู้ว่�นับจ�กตัวท่�นเองคือพลตรีหม่อมร�ชวงศ์คึกฤทธิ์ ไปอีกสี่ชั่วคน
ก็ถึงวัดศิริอำ�ม�ตย์ (หรือวัดบูรณศิริม�ตย�ร�ม ตั้งอยู่ที่ถนนอัษฎ�งค์ ใกล้ศ�ลเจ้�พ่อเสือ เขต
พระนคร กรุงเทพมห�นคร) ซึ่งเจ้�พระย�สุธรรมมนตรี (บุญศรี) เป็นผู้สร้�งขึ้น และถ้�นับไป
ท�งแม่ของย�ยหรือย�ยทวดแล้ว อีกห้�ชั่วคนก็ถึงร�ชอ�ณ�จักรเวียงจันทน์ เมื่อพิจ�รณ�จ�ก
รูปภ�พในหน้� ๑๑ ของบทคว�มในหนังสือนี้ ก็จะพบว่�ม�รด�ของพลตรีหม่อมร�ชวงศ์
คึกฤทธิ์ ที่ชื่อหม่อมแดง ก็เป็นบุตรีของเจ้�พระย�ศรีพิพัฒน์ (แพ บุนน�ค) ผู้เป็นต� ส่วนย�ย
ของท่�นมีชื่อว่�แหวว บูรณศิริ ย�ยของท่�นดังกล่�วนี้ เป็นบุตรีของเจ้�พระย�สุธรรมมนตรี
(บุญศรี) ซึ่งมีภรรย�ชื่อพัน ที่สำ�คัญคือภรรย�ของเจ้�พระย�สุธรรมมนตรี (บุญศรี) หรือหญิง
ที่ชื่อพัน ดังกล่�วนี้ แท้จริงก็เป็นบุตรีของเจ้�อนุวงศ์ แห่งร�ชอ�ณ�จักรเวียงจันทน์นั่นเอง
96
