Page 48 - saranuklom2 e-book
P. 48
สารานุกรมโคราชศึกษา ๒
Encyclopedia of Korat Study 2
ตำ�แหน่งพลและกรมก�ร ตำ�แหน่งมห�ดไทย และพนักง�นเมือง วัง คลัง น� เช่น เมือง
พิษณุโลก สุโขทัย นครร�ชสีม� และทว�ย จัดเป็น เมือง เอก โท ตรี พระมห�กษัตริย์ทรงแต่ง
ตั้งพระร�ชวงศ์หรือข้�ร�ชก�รชั้นผู้ใหญ่ไปเป็นเจ้�เมืองมีอำ�น�จบังคับบัญช�เป็นสิทธิข�ด
เป็นผู้แทนองค์พระมห�กษัตริย์ มีกรมก�รปกครองในตำ�แหน่ง เมือง วัง คลัง น� เช่นเดียวกับ
ของท�งร�ชธ�นี
เมืองประเทศร�ช เป็นเมืองที่ขึ้นตรงกับเมืองหลวง เป็นเมืองที่มีก�รให้เจ้�เมือง
ปกครองกันเอง เพียงแต่ส่งเครื่องร�ชบรรณ�ก�รม�ถว�ยต�มกำ�หนด และเกณฑ์ผู้คนและ
ทรัพย์สินเพื่อช่วยร�ชก�รสงคร�ม
จ�กลักษณะก�รแบ่งก�รปกครองเป็นหัวเมืองชั้นใน ชั้นนอกและเมืองประเทศร�ช
นี้จะพบว่�นครร�ชสีม� จัดอยู่ในประเภทหัวเมืองชื้นนอกหรือเมืองพระย�มห�นคร ลุถึง
รัชสมัยของพระเจ้�เอก�ทศรถ ประม�ณพุทธศักร�ช ๒๑๔๘ ช�วตะวันตกเริ่มเข้�ม�ติดต่อ
ท�งก�รค้� โดยเฉพ�ะช�วดัทช์ ช�วฮอลันด�หรือช�วประเทศเนเธอแลนด์ในปัจจุบัน ได้เข้�
ม�ทำ�ก�รค้�ข�ย แต่พอถึงรัชสมัยของพระเจ้�ปร�ส�ททอง พุทธศักร�ช ๒๑๗๓ ก�รติดต่อ
สัมพันธ์ไมตรีกับช�วดัทช์ ไม่ค่อยร�บรื่น และเมื่อถึงรัชสมัยของสมเด็จพระน�ร�ยณ์มห�ร�ช
พุทธศักร�ช ๒๒๐๔ ช�วดัทช์ ได้มีก�รจับเรือสินค้�ของสย�ม สมเด็จพระน�ร�ยณ์มห�ร�ช
ได้ทรงเล็งเห็นก�รณ์ไกล จึงได้เริ่มก�รสร้�งคว�มสัมพันธ์กับฝรั่งเศส เช่น ให้ช่�งช�วฝรั่งเศส
ม�ว�งระบบต่�ง ๆ รวมทั้งระบบก�รสร้�งเมือง ก�รว�งผังเมือง จังหวัดนครร�ชสีม�ก็ได้รับ
ประโยชน์จ�กก�รสร้�งพระร�ชไมตรีในรัชสมัยของพระองค์ด้วย โดยเมื่อพุทธศักร�ช ๒๒๑๗
โปรดให้ย้�ยเมืองม�ตั้งในที่ปัจจุบัน เพร�ะได้ทรงเล็งเห็นว่�เป็นเมืองหน้�ด่�น เป็นเมืองใหญ่
ระดับเมืองเจ้�พระย�มห�นคร จึงจำ�เป็นต้องสร้�งป้อมปร�ก�รให้แข็งแรง เมื่อย้�ยม�แล้ว
จึงโปรดให้ช่�งช�วฝรั่งเศส สร้�งเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้� กว้�ง ๑,๐๐๐ x ย�ว ๑,๗๐๐
และโปรดให้นำ�คำ�ว่�เมืองโคร�ชและเมืองเสม� ม�รวมกันตั้งเป็นชื่อว่�นครร�ชเสม� หรือ
นครร�ชสีม� และโปรดให้เจ้�พระย�ยมร�ช (สังข์) เป็นเจ้�เมืองเป็นคนแรก ต่อม�ถึงสมัย
รัตนโกสินทร์ โดยเฉพ�ะในรัชสมัยของพระบ�ทสมเด็จพระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว รัชก�ล
ที่ ๕ มีก�รติดต่อสัมพันธ์ไมตรีกับประเทศตะวันตก จึงโปรดให้มีก�รสร้�งท�งรถไฟ ติดต่อ
เป็นระบบคมน�คมจ�กกรุงเทพมห�นครถึงจังหวัดนครร�ชสีม� และโปรดให้มีว�งระบบ
ก�รปกครอง โดยมีผู้ว่�ร�ชก�รจังหวัดเป็นระดับหัวหน้�รับผิดชอบปกครองในจังหวัด
ดังนั้นจังหวัดนครร�ชสีม�จึงมีพระย�กำ�แหงสงคร�ม (ก�จ สิงหเสนี) เป็นผู้ว่�ร�ชก�รจังหวัด
นครร�ชสีม�เป็นคนแรกในปีพุทธศักร�ช ๒๔๓๙ และจวบจนถึงปัจจุบันมีผู้ว่�ร�ชก�รจังหวัด
31
