Page 23 - saranuklom2 e-book

สารานุกรมโคราชศึกษา ๒
Encyclopedia of Korat Study 2

ก�รผลิตเกลือสินเธ�ว์กับปัญห�ด้�นสิ่งแวดล้อม
ในพื้นที่ภ�คอีส�นซึ่งครอบคลุมพื้นที่ประม�ณ ๑ ใน ๓ ของประเทศ ลักษณะ

ภูมิประเทศเป็นที่ร�บสูงมีโครงสร้�งท�งธรณีวิทย�เป็น ๒ ลักษณะ คือ เป็นแอ่ง (Basin) และ
ขอบแอ่งที่เป็นภูเข�สูง (Mountain Range) ซึ่งแบ่งออกได้เป็น ๒ แอ่ง ที่เรียกว่� “แอ่งโคร�ชกับเเอ่ง
สกลนคร” ทั้ง ๒ แอ่งนี้มีชั้นเกลือหินที่รองรับอยู่ใต้ดินเป็นโดมเกลือ (Salt Dome) ขน�ดใหญ่
้
้
เมื่อชั้นเกลือหินสัมผัสกับชั้นนำ�บ�ด�ลจะเกิดก�รละล�ยกล�ยเป็นชั้นนำ�เค็มในบ�งพื้นที่
้
ชั้นนำ�เค็มพุ่งขึ้นม�ถึงผิวดินที่มีอุณหภูมิสูงจะเกิดก�รระเหยทิ้งผลึกเกลือเล็ก ๆ อยู่บนบริเวณ
ผิวดินเป็นคร�บสีข�ว พื้นที่ดินเค็มที่มีคร�บเกลือสีข�วที่ช�วอีส�นเรียกว่� ดินเอียดหรือขี้ท�
หรือช�วโคร�ชเรียกว่� ขี้กะท�หรือส่�เกลือ ซึ่งนำ�ไปผลิตเป็นเกลือสินเธ�ว์ (http://saltsal-
trock.blogspot.com) ก�รนำ�เกลือสินเธ�ว์ (Salt Rock) ขึ้นม�ใช้โดยเฉพ�ะก�รทำ�น�เกลือ
้
ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น ผลกระทบของคว�มเค็ม ต่อก�รปนเปื้อนในแหล่งนำ�
้
จืดที่อยู่ผิวดินหรือใต้ดินทำ�ให้เกิดสภ�พดินและนำ�เค็มเสื่อมโทรมเนื่องจ�กก�รกระจ�ยคว�ม
เค็มของเกลือออกไป นอกจ�กนี้ยังทำ�ให้เกิดผลกระทบต่อคว�มรู้สึกสภ�พจิตใจของช�วบ้�น
้
ที่อ�ศัยอยู่ใกล้กับแหล่งที่ทำ�น�เกลือว่�จะเกิดก�รยุบตัวของพื้นดินเนื่องจ�กก�รสูบนำ�เค็ม
ใต้ดินม�ผลิตเกลือดังกรณีที่เคยเกิดขึ้นบริเวณบ้�นวัง อำ�เภอโนนไทย จังหวัดนครร�ชสีม�
(http;//saltsaltrock.blogsport.com) สภ�พปัญห�ก�รทำ�น�เกลือเพื่อผลิตเกลือสินเธ�ว์
โดยเฉพ�ะในภ�คตะวันออกเฉียงเหนือเป็นปัญห�ยืดเยื้อม�ย�วน�น เพร�ะมีผลกระทบต่อ
ก�รทำ�ล�ยสภ�พแวดล้อมให้เสื่อมโทรมไปโดยเร็วทำ�ให้ประช�ชนในพื้นที่ได้รับคว�มเดือดร้อน
ผลกระทบอีกด้�นหนึ่งในก�รผลิตเกลือสินเธ�ว์คือ เชื้อเพลิงที่ใช้ในก�รต้มเกลือมี
ร�ค�แพงและพื้นที่ป่�ที่เป็นแหล่งในก�รผลิตฟืนลดลงทำ�ให้ห�เชื้อเพลิงได้ย�ก พื้นที่เป็น
เชื้อเพลิงสำ�หรับก�รต้มเกลือซึ่งส่วนใหญ่เป็นพรรณไม้ในพื้นที่ป่�ชุมชนและพื้นที่ก�รเกษตร
ของช�วบ้�นเอง จึงทำ�ให้มีก�รผลิตเกลือน้อยลง อีกทั้งก�รผลิตเกลือสินเธ�ว์เป็นอ�ชีพรอง

เนื่องจ�กอ�ชีพหลักคือทำ�น�ข้�วหรือทำ�ก�รเกษตรอย่�งอื่น ข้อจำ�กัดอีกเรื่องหนึ่งคือด้�นเวล�
ก�รผลิตเกลือจะทำ�ได้ในช่วงอ�ก�ศร้อนจัด คือเดือนกุมภ�พันธ์ถึงเดือนเมษ�ยน ซึ่งดินต้องมี
ลักษณะแห้งจึงจะได้เกลือสินเธ�ว์ที่มีคุณภ�พดีและมีปริม�ณม�ก (เนตรนภ� รัตนโพธ�นันท์,
่
๒๕๕๘ : ๑๕) ไม่ส�ม�รถผลิตเกลือได้ตลอดทั้งปี ร�ค�ของเกลือสินเธ�ว์ตำ� คนรุ่นใหม่ไม่สนใจ
ประกอบอ�ชีพก�รผลิตเกลือสินเธ�ว์ จึงทำ�ให้จำ�นวนผู้ทำ�ก�รผลิตเกลือหรือทำ�เกลือด้วย
ภูมิปัญญ�ดั้งเดิมของบรรพบุรุษลดน้อยลง (ปัณฉัตร หมอย�ดี,๒๕๕๗)

6