Page 42 - saranuklom2 e-book
P. 42
สารานุกรมโคราชศึกษา ๒
Encyclopedia of Korat Study 2
หนังร�ชสีห์ม�พัน ม�ห่อร่�งก�ยของน�ยจันทน์ แล้วได้เหวี่ยงน�ยจันทน์ไปตกที่เมืองแห่ง
หนึ่ง เมืองดังกล่�วนั้นได้ชื่อว่�เมืองเหวี่ยงจันทน์ และต่อม�กล�ยม�เป็นเมืองเวียงจันทน์
เมื่อเวล�ผ่�นไป น�ยจันทน์พักฟื้นร่�งก�ยห�ยดีแล้วจึงเดินท�งกลับเมืองพร้อมกับคอนหนัง
ร�ชสีห์ม�หรือนำ�หนังร�ชสีห์ดังกล่�วกลับม�ด้วย
ข้�งฝ่�ยเจ้�เมืองที่มีพระบรมร�ชโองก�รให้น�ยจันทน์ไปห�หนังร�ชสีห์ม�ถว�ยนั้น
ก็กำ�ลังเตรียมก�รจะฝังเส�หลักเมือง โดยมีก�รขุดหลุมเตรียมคว�มพร้อม ก�รเตรียมคว�ม
พร้อมดังกล่�ว มีข้อแม้อยู่ว่�ขณะที่จะนำ�เส�หลักเมืองลงฝัง เป็นก�รลงหลักปักฐ�นหรือ
บ่งบอกคว�มมั่นคงในก�รตั้งถิ่นฐ�นของมนุษย์อยู่นั้น ห้�มมิให้คนที่ชื่ออิน จัน มั่น คง เดินผ่�น
หรือข�นรับ ขณะที่ช�วเมืองนำ�เส�หลักเมืองฝังลงในหลุม ห�กใครข�นรับจะต้องถูกนำ�ตัวฝัง
ลงไปในหลุมทั้งเป็น บังเอิญน�ยจันทน์แบกหรือคอนหนังร�ชสีห์เดินท�งกลับบ้�นและผ่�น
ม�ถึงบริเวณง�น ในขณะที่ผู้คนกำ�ลังนำ�เส�หลักเมืองลงหลุม และมีก�รข�นชื่ออิน จัน มั่น คง
ดังกล่�ว น�ยจันทน์ไม่รู้เหตุก�รณ์ว่�อะไรเป็นอะไร จึงเผลอตัวข�นรับ เมื่อช�วเมืองได้ยินก�ร
ข�นรับ จึงจับตัวน�ยจันทน์ฝังลงไปในหลุมพร้อมกับเส�หลักเมืองดังกล่�ว หลังจ�กนั้น ช�ว
บ้�นจึงเรียกชื่อเมืองนี้ว่�นครร�ชสีห์ม� และได้มีก�รเขียนชื่อเมืองว่�นครร�ชสีห์ม� ตั้งแต่นั้น
เป็นต้นม�
ต่อม�ท�งร�ชก�รพิจ�รณ�เห็นว่�ก�รใช้ชื่อนครร�ชสีห์ม�เป็นชื่อจังหวัดนั้น มี
คว�มไม่เหม�ะสมท�งภ�ษ� ห�กเขียนโดยไม่ระมัดระวังอ�จสื่อคว�มหม�ยไปในท�งที่ผิด
ได้ จึงได้ให้เหตุผลต�มประก�ศในร�ชกิจจ�นุเบกษ�วันที่ ๑๒ มกร�คม ร.ศ.๑๒๐ เล่มที่ ๑๘
หน้� ๗๙ ส�ม�รถแปลงเป็นพุทธศักร�ช ได้เป็น ๒๔๔๕ ซึ่งอยู่ในรัชสมัยของพระบ�ทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้�เจ้�อยู่หัว รัชก�ลที่ ๕ ว่� “ชื่อมณฑลแลเมืองนครร�ชสีห์ม� ซึ่งใช้ตัว ห
ก�รันต์ด้วยนั้น เปนก�รผิดจ�กคว�มหม�ยของชื่อเมือง แต่นี้ต่อไปอย่�ให้ใช้ตัว ห ก�รันต์
ให้ใช้ว่� นครร�ชสีม� ในก�รที่จะออกชื่อเกี่ยวด้วยมณฑลแลเมืองนี้ในที่ทั้งปวง” (ร�ชกิจจ�
นุเบกษ� วันที่ ๑๒ มกร�คม ร.ศ. ๑๒๐ เล่ม ๑๘ หน้� ๗๙) ดังนั้นจึงได้มีก�รเขียนชื่อเมืองนี้ว่�
นครร�ชสีม� ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นม�จนถึงปัจจุบัน
๓. คว�มเชื่ออันเป็นที่ม�ของชื่อนครร�ชสีม�ประก�รที่ ๓ เป็นคว�มเชื่อในสมัยขอมหรือ
เขมรโบร�ณ เป็นคว�มเชื่อที่สมเด็จกรมพระย�ดำ�รงร�ช�นุภ�พ เมื่อครั้งเสด็จประพ�สเมือง
เสม� ทรงสันนิษฐ�นว่�เมืองนครร�ชสีม�โดยเฉพ�ะคำ�ว่�โคร�ช น่�จะเป็นคำ�ที่ได้ม�จ�กเมือง
โคร�ฆะปุระ (Gorakhpur) ซึ่งเป็นเมืองอยู่ท�งตอนเหนือในอุตรประเทศ (Uttar Pradesh) ที่
อยู่ห่�งจ�กเมืองหลวงคือนิว เดลลี ไปท�งทิศตะวันออกเฉียงใต้ ประม�ณ ๖๙๗ กิโลเมตร
25
